خواص گیاه های محلی

کنار یا سدر :

نام علمی (Ziziphus spain-christi) نام این گونه از سرده کنار درخت یا درختچه همیشه سبز یا خزان کننده به ارتفاع ۳ تا ۸ متر است. فرهنگستان زبان برای این درخت نام عناب کنار را برگزیده است.



درختان خودروی کنار در مناطق گرمسیری و سواحل جنوبی ایران و عمدتا در استانهای سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کرمان، فارس، بوشهر و خوزستان یافت می شوند که به صورت پراکنده روییده و مردم از میوه های آن استفاده می کنند.

میوه آن که شبیه زالزالک اما تک هسته ای است دارند. همچنین از برگ آن پودر سدر تهیه میشود. کنار در بعضی از خانه های قدیمی شهرهای جنوبی(خصوصا خوزستان) وجود دارد.



طبع میوه کنار :

طبع میوه کنار سرد است.

میوه کنار سبز رنگ با گوشت سفید و یا نارنجی و زرد رنگ میوه ای شبیه زیتون بوده که به عنوان سیب فقرا هم شناخته می شود و بیشتر در جنوب و جنوب غرب ایران یافت می شود. میوه کنار سرشار از ویتامین C، ویتامین K و ویتامین D3، کلسیم، فسفر، آهن، منگنز، روی و پتاسیم می باشد.



از میوه کنار برای تهیه شربت، مربا، ژله و ترشی استفاده میشود. زنبور عسل از شکوفه های درخت کنار عسل طبیعی کنار را تهیه می کند که خواص بسیاری برای آن ذکر شده است.

خواص کنار :

1-درمان زخم ها
2- مرطوب کننده طبیعی پوست
3- تقویت و افزایش رشد مو
4- دوران بارداری
5- دیابت و قند خون
6- سم زدایی خون و بدن
7- درمان شکستگی استخوان
8- لاغری و کاهش وزن
9- سرطان

ارزش غذایی میوه کنار :

کالری : 25
پروتئین : 0.8 گرم
قند : 7 گرم
کربوهیدرات : 17 گرم
فیبر : 0.6 گرم

درخت کنار در عربی و گاهی در فارسی نیز سدر نامیده می شود که در ایران معمولا به برگ های کوبیده آن سدر می گویند اما سدر درختی متفاوت و مدیترانه ای از تیره مخروطیان می باشد که شباهت زیادی نیز به درخت کاج دارد.

 

دوغابیس یا هوتک :

 

 

 

#دغابیس #Caralluma_stalagmifera نام فارسی: شاخ غزالی نامهای محلی : دوغابیس، #دغابیس، #هوتک ، #اپی‌تک، #هورغو #دغابیس از گیاهان خوردنی و دارویی برخی مناطق #هرمزگان بخصوص مناطق نزدیک دریا ( #شن‌زارهای بین روستاهای #رمیله #خرابه و #نخیلو در دهستان #بندرمقام از توابع بخش #شیبکوه در غرب شهرستان #بندرلنگه ) که در لابه‌لای بوته‌ها در فصل بارندگی بصورت خودرو سبز شده و به عنوان سبزی خوردن یا دارو استفاده می‌شود. این گیاه با ساقه‌های منشعبِ تُرد و آبدار قابلیت رشد در تمام سال را دارد. قطر ساقه‌های آن بین ۵ تا ۸ میلیمتر که تا ارتفاع حدود ۶۰ سانتیمتر رشد کرده و رنگ جوانه‌های آن سبز با مزه‌ای بین تلخ و ترش است، اما ساقه‌های پیر آن قرمز و بسیار تلخ شده که معمولا غیر قابل خوردن می‌شود. دغابیس طرفداران زیادی در #غرب_هرمزگان، جنوب #بوشهر و کشورهای جنوبی خلیج فارس دارد و بسیاری از مردم محلی از طریق جمع آوری و فروش آن امرار معاش می‌کنند. بیشترین استفاده دارویی آن جهت #دیابت است، اگرچه مطالعات بالینی اثر آنرا با قطعیت ثابت نکرده است. در طب سنتی هندوستان آب آن با فلفل سیاه مخلوط و بصورت نوشیدنی برای درمان #میگرن استفاده می‌شود. عصاره جوانه‌های آن نیز بعنوان داروی دیابت مصرف می‌شود. طبق تحقیق ردی و همکارانش (۱۹۹۶) این گیاه دارای خواص ضد #التهاب.

 چیدن اون واقعا سخته چون بین بوته‌های خاردار رشد میکنه و ممکنه لای این بوته‌ها مار هم باشه.

 

شلکی :

 

 

بهترین نوع شُلَک در مزارعی که به کشت جو و علف اختصاص دارد سبز میشود که دارای برگ سبز تیره میباشد. این سبزی خوشمزه دارای منبع فوق العاده آهن است.

در فصل  زمستان و پس از بارندگی گیاهانی خودرو در استان هرمزگان می رویند که بیشتر آنها برای انسان ها و زندگی مردم کار بردی خوراکی دارند و از آن جمله می توان به موچک“شلکی” اشاره کرد.

موچک -شلکی یا شلک گیاهی سبز رنگ با نام پنیرک بابرگهایی دایره شکل شبیه گل ختمی است که در تمامی استان هرمزگان تقریبا به صورت انبوه وجود دارد و این گیاه پس از  برداشت و چیدن و همچنین شستن و تمیز کردن آن، به  چند روش پخت می شود و به عنوان وعده صبحانه که در گویش محلی به آن “موچک” می گویند و  یا به عنوان میان وعده مصرف می کنند.

این غذا را باید وقتی دارای برگهای نازک و تازه هستند را با لیمو خشک و نمک یا اناردانه در آب بجوشانند و بعد از پختن به صورت گرم میل کنند و این غذا اثر دارویی بسیار بالایی دارد به ویژه به خاطر خاصیت ملین بودن آن، برای معده بسیار مفید می باشد و در دیگر شهرستان های هرمزگان شلک را  شستشو می دهند و  آن را به مدت تقریباَ ۴۵ دقیقه آنرا جوشانده سپس در روغن همراه پیاز سرخ کرده و نوش جان میکنند.

 

 

گفتنی است که درختچه شُلَکی خاصیت درمانی و دارویی نیز دارد و در سالیان گذشته بعنوان یک داروی گیاهی برای درمان یبوست، ضد سرفه ،شستشو کننده معده و غذای زود هضم مورد استفاده قرار می گرفت.

این روزها از شُلَکی بعنوان یک غذای لذیذ و خوشمزه نگاه می شود به طوری که نه تنها طرفدارانش کم نشده بلکه نسل جدید نیز به جز طرفدارانش اضافه شده اند.

برگ های شلکی بعد از جوشانیدن به همراه لیمو خشک و نمک در دیگ جوشانده می شود و به محض آماده شدن مورد استفاده قرار می گیرد

از طرفی شلکی آماده شده با فریز کردن نیز می شود بعد از حتی یک هفته تا دو هفته دیگر نیز مورد استفاده قرار گیرد.

 

سیاه شور یا سمسیل :

 

سمسیل یک گیاه خودرو در شهرستان های جنوبی ایران است که در زمین های شوره زار به فراوان یافت میشود.این گیاه دارای ویتامین B,C و در هضم غذا نیز موثر است.

و مزه این گیاه تقریبا شور است ، البته این گیاه در استرالیا به صورت کنسرو به کشورهای اروپایی صادر می شود.

این گیاه پایا، ایستاده با بوته‌های انبوه درهم، با شاخه‌های بسیار منشعب بلند، سبز مایل به آبی یا کم و بیش متمایل به خاکستری است.^[۳] این گیاه بوته‌ای یکساله است که بطور معمول تا ۳۰ سانتیمتر رشد می‌کند اما در بعضی شرایط محیطی گاه تا یکی دو متر هم قد می‌کشد. هنگام خشک شدن ساقه-چوب سبک، باریک و سستی دارد و پس از یک یا چند سال پوسیده و خاک می‌شود.

 

برگ-ساقه (تازه-جوشیده) آن برای ضدخارش بدن و رفع درد کلیه کاربرد دارد. نام محلی این گیاه در میان اهالی جنوب ایران کاکُل می‌باشد و در گویش لارستان (فارس) و رودبار جنوب (کرمان) به آن سمسیل می‌گوید.^[۴] و گیاهی نسبتاً شورمزه است.

 

مضرات استفاده بیش از حد :

گیاه سیاه­شور مصری در مناطقن قلعه‌گنج ، زهکلوت، رودبار جنوب ، تمگران و ریگ‌متین که از مناطق مهم در رویش این گیاه بودند، نشان داد که مقدار سرب موجود در گیاه سیاه­شور مصری در تمام مناطق مورد بررسی بین ۴۹٫۱۱ و ۱٫۵میلی‌گرم در کیلوگرم و مقدار نیکل نیز بین ۹۵٫۳ و ۶٫۱۴ میلی‌گرم در کیلوگرم و همچنین مقدار کادمیم بین مقدار ۱۵ و یک میلی‌گرم در کیلوگرم اندازه‌گیری شد.

 

در مراحل بذردهی و گلدهی گیاه از آن کمتر مصرف شود

حیدری‌کهنعلی اظهار کرد: میزان عناصر سنگین اندازه‌گیری شده با افزایش سن گیاه در آن افزایش می­‌یابد، همچنین از بین عناصر به ترتیب کادمیم، نیکل و سرب عامل محدودکننده در مصرف گیاه سیاهشور مصری برای انسان است.

وی افزود: با توجه به حداکثر مجاز عناصر سنگین برای بدن توصیه می‌شود در مراحل بذردهی و گلدهی گیاه از آن کمتر مصرف شود تا از ایجاد عوارض و مسمومیت‌های ناشی از آن جلوگیری شود، به طوری که در ابتدای مرحله رویشی گیاه در منطقه چاه‌باغ نباید بیش از ۱۶۵ گرم در روز و در مرحله گلدهی گیاه بیش از ۱۱۱ گرم در طول روز مصرف کرد.
به گزارش فارس، این گیاه معروف و محبوب خطه جنوب  باید به‌ صورت کاملا بهداشتی مصرف و میزان مصرف آن نیز جدی گرفته شود، از طرفی افراد بومی و محلی‌ بر این باور هستند که این گیاه همراه با لبنیات و کاکل که همان شولک است، قابلیت مصرف دارد، اما هنوز در مقدار مصرف آن تردید جدی متصور است.

 

قارچ یا خلالنج :

 

 

خلالنج یا قارچ و یا حقر  بعد از بارندگی زیر درختان به ویژه درختان کهنسال کهور و کرت محلی می روید و این قارچها در دو نوع و  رنگ سفید به نام خلالنج میشی و رنگ تیره به نام خلالنج بزی که در بعضی مواقع اندازه آنها بسیار بزرگ بوده حتی به شعاع ۳۰سانت وجود دارد و خلالنج بیشتر مورد علاقه جوانان است و آن را کباب می کنند و میخوردند و چیدن خلالنج یک تفریح مورد علاقه جوانان منطقه است و همه در این تفریح شادمان هستند.

 

 

قارچ های خوراکی منبع خوبی از فیبر و اسیدهای چرب اشباع نشده هستند، اما دارای کالری پایینی می باشند و این ممکن است که عجیب به نظر برسد، اما قارچ ها می توانند برای پوست هم مفید باشند. قارچ ها حاوی ویتامین D، سلنیوم و آنتی اکسیدان هایی هستند که از پوستتان محافظت می کنند ، قارچ در حال حاضر در کرم های موضعی و سرم ها نیز کاربرد دارد.

 

با کاهش نزولات جوی و خشکسالی این گیاهان مفید خودرو کم شده و به همین نسبت نیز استفاده مردم از این گیاهان کمتر شده ولی هنوز هستند مناطقی که شلکی و سمسول را در فصل خود به خوبی مصرف می کنند.

 

ترشک :

ترشک با نام علمی «Rumex crispus» گیاهی دارویی است که به علت طعم ترش آن ، نام ترشک را برای آن انتخاب نموده اند. این گیاه اسم های دیگری مثل حَماض ، ترشک اسفناجی ، حماض البقر ،حماض‌الماء ، ترشه ، حمیضه ، ساق تروشک ، ساق ترشک ، نیره خراسانی ، اوزیل ، رومکس ، استاک ، ترشک درشت ، پاسیانها ، ترشکهای شیرین ، حماض شیرین ، حلیمون ، طوطاق ، اشلیه پاتم ، امروله و اشلیه کیاتم دارا است .

ترشک، گیاهی به مانند اسفناج  می باشد و در قاره اروپا رشد می نماید  

این گیاه تا ارتفاع 1 متر و نیمی رشد می کند و برگ ها به شکل نیزه و دارای حاشیه ای مواج می باشند  گل های آن سبز رنگ هستند و میوه به شکل فندق و به رنگ تیره می باشد. گل‌های کوچک وسبز رنگ این گیاه در زمان رسیدن به رنگ قرمز مایل به قهوه‌ای تغییر می‌ نماید.

در کشور عزیزمان در استان های گیلان ، مازندران ، گلستان ، لرستان ، کرمان ، آذربایجان شرقی ، تهران و البرز رشد می نماید .

خواص ترشک

این گیاه حاوی منبع سرشار ویتامین C می باشد در نتیجه ادرارآور هم هست. همچنین دارای آهن و فسفر فروانی است. ترشک دارای خواص اشتهاآوری، تصفیه کننده و هضم کننده عالی و در معالجه جوش‌های موضعی و پوستی موثر است .

این گیاه دارای اسید اگزالیک هم هست  که موجب مزه اسیدی آن می شود که  این گیاه کم کالری و حاوی مقدارزیادی آب می باشد. برگ این گیاه جهت استفاده غذایی و ریشه و برگ آن دارای خاصیت دارویی هستند.

ترشک کارکرد قلب و کبد را تقویت می نماید و از التهاب های مختلف بدن جلوگیری می کند.

در میان عشایر رسم شده که از دانه های این گیاه مصرف نمایند. راه مصرف آن هم اینچنین است که دانه های این گیاه را آسیاب می کنند و بعد از مرطوب نمودن در محل درد و مفاصل قرار می دهند و به عنوان مُسَکن از آن مصرف می کنند.

افرادی که بیماری گواتر مبتلا هستند از ترشک مانند سبزی خوردن در رژیم غذایی خود مصرف نمایند.

در ریشه ترشک آهن موجود است و گرد آن را به جهت معالجه کم خونی ، به میزان روزی تا ۳ گرم، مصرف می گردد.

جهت تصفیه خون دم کرده ۲۵ گرم ترشک در یک لیتر آب موثر است وبه جهت کورک و دمل های چرکی نیز مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین اگر سبزی ترشک را آسیاب نمایید و پس از پختن به صورت فرنی می گردد و به شکل ضماد روی آبسه های چرکی گذاشته آبسه ها خیلی زود می رسند درد آن رفع می گردد و بهبود میابد.

جهت درمان ‌ورم لثه و دندان که به خاطر کمبود ویتامین ث است از ترشک مصرف نمایید

اگر پودر ترشک را در آب معمولی یا سرکه دم نمایید و در حمام به بدنتان مالش دهید، خارش را رفع می نماید.

جهت معالجه کمردرد از دانه ترشک به صورت دمکرده مصرف نمایید.

برای از بین بردن زگیل ؛باید  ضمادی از ترشک را آماده کنید وروی زگیل بگذارید.

خواص ترشک برای درد معده

 از ترشک جهت تقویت معده به صورت استفاده مداوم  آن مانند سبزی خوردن بهره بگیرید  وجهت درمان درد و زخم معده ترشک را بپزید  با سماق مصرف نمایید .

خواص ترشک برای درمان یبوست

جهت درمان یبوست بایستی صد گرم برگ ترشک، سیصد گرم کاهو، کمی جعفری خشک، یک لیتر آب حدود دویست گرم نان برشته سبوس‌دار با کمی ادویه را بپزید و هر شب از این سوپ مصرف نمایید و هر شب یک بشقاب بخورید و بعد از چند روز یبوست رفع می گردد.

طرز مصرف ترشک

معمولاً به شکل دم کرده یا جوشانده مصرف می گردد همچنین ترشک را می توانید مثل سبزی خوردن میل نمایید .

از ریشه ، برگ و دانه این گیاه می توان دمنوش و جوشانده آماده نمود.

جهت آماده کردن دمنوش باید ، آب جوش را روی گیاه بریزید و ۱۰ الی ۱۵ دقیقه دم بنمایید . سپس صاف کرده مصرف نمایید .

جهت آماده کردن جوشانده نیز گیاه را به همراه آب روی حرارت قرار دهید تا به جوش آید . پس از مدتی جوشانده شما مهیاست می توانید صاف نموده و استفاده کنید.

این گیاه را می توانید آسیاب کنید، به شکل ضماد در آورده و سپس روی محل بگذارید .

 

مضرات ترشک

ترشک به علت داشتن میزان زیاد اسید اکسولید نباید بیش از حد مصرف شود، زیرا موجب آسیب زدن به مثانه و کلیه ( تولید سنگ )می گردد. زنان باردار نیز بهتر است مصرف نکنند .

مصرف بیش از 30 گرم از ریشه گیاه باعث مسمومیت و تهوع و استفراغ می گردد . ضربان قلب را نیز زیاد می نماید.بهتر است که برای درمان این علایم از مایعات فروانی استفاده گردد.

افرادی که درد مفاصل دارند از ترشک استفاده نکنند .

 افرادی که اسید اوریک دارند از مصرف آن جدا خودداری نمایند . 

توجه : از پختن ترشک در ظروف مسی به علت ایجاد مسمومیت دوری نمایید

ترشک همچنین میل جنسی را کم میکند افراد سرد مزاج استفاده نکنند.